y82 Một cửa đầu tư quốc gia cho điểm đến Việt Nam Báo Dân trí
Đăng ngày:
Chủ nhật, 16/03/2025 - 18:07 Một cửa đầu tư quốc gia cho điểm đến Việt Nam Ngày 14/3, tại diễn đàn chính sách "Việt Nam chủ động phát triển ngành công nghiệp bán dẫn và trí tuệ nhân tạo trong kỷ nguyên mới", Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh việc nghiên cứu xây dựng "một cửa đầu tư quốc gia" theo tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm. Trước đó, ngày 24/2, trong cuộc làm việc với Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng thể chế thông thoáng, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và cắt giảm các thủ tục hành chính không cần thiết, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Như vậy, chủ trương xây dựng "một cửa đầu tư quốc gia" được đề xuất trong bối cảnh lãnh đạo Đảng, Nhà nước đang tập trung vào việc cải thiện môi trường đầu tư và kinh doanh tại Việt Nam. Cơ chế một cửa đầu tư quốc gia giúp cải thiện môi trường kinh doanh, tăng sức cạnh tranh của nền kinh tế Việt Nam . Hiện nay, thủ tục đầu tư tại Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế, gây cản trở đến môi trường kinh doanh và thu hút vốn nước ngoài. Trước hết, thủ tục hành chính phức tạp, nhiều bước và kéo dài. Nhà đầu tư phải làm việc với nhiều cơ quan khác nhau như Bộ Kế hoạch và Đầu tư , Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng, Bộ Tài nguyên và Môi trường , cùng với UBND các tỉnh, thành phố. Điều này làm chậm tiến độ phê duyệt, đặc biệt đối với các dự án liên quan đến đất đai, tài nguyên hoặc môi trường. Ngoài ra, việc yêu cầu nhiều loại giấy tờ như báo cáo đánh giá tác động môi trường, hồ sơ đăng ký thành lập doanh nghiệp, thẩm định năng lực tài chính khiến doanh nghiệp mất nhiều thời gian và chi phí. Theo Hiệp hội Thương mại Hoa Kỳ tại Việt Nam , một môi trường đầu tư thuận lợi cần có tính minh bạch, công bằng và tinh giản. Tuy nhiên, một số luật và quy định mới vẫn tiếp tục làm gia tăng thủ tục hành chính, gây khó khăn cho nhà đầu tư. Đại diện Phòng Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam cho biết, có những dự án hạ tầng quy mô lớn, như nhà máy điện và đô thị, mất hơn 10 năm để hoàn tất thủ tục do chậm trễ trong việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất và cấp phép xây dựng. Bên cạnh đó, chi phí không chính thức và rủi ro pháp lý cũng là rào cản lớn. Tình trạng nhũng nhiễu trong quá trình xử lý thủ tục vẫn tồn tại, khiến doanh nghiệp phải trả thêm chi phí "bôi trơn". Theo Báo cáo chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh năm 2021, 41,4% doanh nghiệp phản ánh rằng họ phải trả chi phí không chính thức, với mức cao nhất trong các lĩnh vực thanh tra xây dựng và cấp phép kinh doanh có điều kiện . Ngoài ra, 60,6% doanh nghiệp FDI cho biết họ phải dành hơn 5% quỹ thời gian của lãnh đạo để tìm hiểu và thực hiện các quy định pháp luật, tăng mạnh so với mức 32,9% của năm 2020. Sự thiếu nhất quán trong chính sách và thay đổi đột ngột của các quy định cũng làm gia tăng rủi ro, ảnh hưởng đến kế hoạch đầu tư dài hạn. Việc tiếp cận đất đai và hạ tầng chưa đồng bộ, nhất quán cũng là một trở ngại đáng kể. Giá đất tại các khu công nghiệp ngày càng tăng. Năm 2023, giá thuê đất khu công nghiệp tại TPHCM lên đến 300 USD/m²/kỳ thuê, cao gấp đôi so với khu vực miền Bắc. Hệ thống hạ tầng, đặc biệt là logistics, giao thông, điện và nước tại một số địa phương chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu của nhiều doanh nghiệp. Không chỉ vậy, cơ chế bảo vệ nhà đầu tư và giải quyết tranh chấp còn một số bất cập. Khi xảy ra tranh chấp hợp đồng, các nhà đầu tư nước ngoài gặp khó khăn trong việc bảo vệ quyền lợi của mình do hệ thống giải quyết tranh chấp chưa thực sự hiệu quả. Theo Điều 203 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, thời gian chuẩn bị xét xử sơ thẩm một vụ án dân sự là 4 tháng và có thể gia hạn thêm 2 tháng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều vụ án kéo dài hơn 1 năm do quá tải công việc tại tòa án và các thủ tục tố tụng phức tạp. Trong khi đó, trọng tài thương mại - một cơ chế giải quyết tranh chấp nhanh chóng hơn - vẫn chưa phổ biến. Theo số liệu của Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam , từ năm 1993 đến 2022, chỉ có 2.513 vụ tranh chấp được giải quyết tại VIAC, trong đó khoảng 60% là tranh chấp có yếu tố nước ngoài. Con số này vẫn khá thấp so với tổng số tranh chấp thương mại phát sinh. Những hạn chế nêu trên không chỉ làm gia tăng chi phí và rủi ro pháp lý, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến quyết định đầu tư của doanh nghiệp nước ngoài, làm giảm sức hấp dẫn của môi trường kinh doanh tại Việt Nam. Để cải thiện tình hình, cần tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, nâng cao tính minh bạch trong quản lý đầu tư và thúc đẩy các cơ chế giải quyết tranh chấp hiệu quả hơn. Vì vậy, việc triển khai "Một cửa đầu tư quốc gia" là giải pháp quan trọng giúp đơn giản hóa thủ tục hành chính, cắt giảm chi phí và nâng cao tính minh bạch trong quá trình cấp phép đầu tư, từ đó tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Những lợi ích của giải pháp này là rất rõ ràng: 1.、Đơn giản hóa thủ tục, rút ngắn thời gian cấp phép.Với cơ chế "Một cửa đầu tư quốc gia", toàn bộ quy trình cấp phép sẽ được thực hiện tại một đầu mối duy nhất, giúp doanh nghiệp chỉ cần nộp hồ sơ một lần và theo dõi tiến độ xử lý một cách minh bạch. Nhiều quốc gia đã thành công với mô hình này. Singapore triển khai hệ thống dịch vụ trực tuyến , cho phép doanh nghiệp đăng ký đầu tư, khai thuế và hoàn thành các thủ tục pháp lý chỉ trong một ngày. Hàn Quốc với trung tâm dịch vụ một cửa giúp nhà đầu tư hoàn tất các thủ tục cần thiết chỉ trong hai tuần. 2.、Giảm chi phí và tăng tính minh bạch.Một trong những rào cản lớn nhất đối với nhà đầu tư nước ngoài là chi phí không chính thức. Thủ tục hành chính rườm rà tạo điều kiện cho tình trạng nhũng nhiễu, buộc doanh nghiệp phải "bôi trơn" để đẩy nhanh tiến độ xử lý hồ sơ. Việc triển khai "Một cửa đầu tư quốc gia" sẽ giúp công khai toàn bộ quy trình, minh bạch tiêu chí phê duyệt và giảm thiểu sự can thiệp của con người, từ đó hạn chế tình trạng nhũng nhiễu. 3.、Thu hút đầu tư chất lượng cao, tạo lợi thế cạnh tranh.Để thu hút các nhà đầu tư chiến lược, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ cao, công nghiệp sạch và năng lượng tái tạo, Việt Nam cần một cơ chế đầu tư nhanh chóng, ổn định và hiệu quả. "Một cửa đầu tư quốc gia" sẽ giúp doanh nghiệp tiếp cận thông tin chính sách, ưu đãi đầu tư và hỗ trợ pháp lý một cách nhanh chóng, tránh tình trạng mất cơ hội do thủ tục kéo dài. Một số quốc gia đã áp dụng mô hình tiên tiến trong hỗ trợ nhà đầu tư. Đơn cử Canada với hệ thống dịch vụ hành chính công Invest Canada, không chỉ hỗ trợ doanh nghiệp đăng ký đầu tư mà còn cung cấp thông tin thị trường, kết nối với chính quyền và tư vấn pháp lý ngay từ giai đoạn đầu. Những cải tiến này giúp tăng cường khả năng thu hút vốn đầu tư có chất lượng, thay vì chỉ hướng đến số lượng. Tóm lại, việc triển khai "Một cửa đầu tư quốc gia" không chỉ giúp đơn giản hóa thủ tục hành chính mà còn nâng cao tính minh bạch, giảm thiểu chi phí không chính thức và tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp trong quá trình đầu tư. So với các mô hình tiên tiến trên thế giới, Việt Nam cần đẩy nhanh việc áp dụng công nghệ số, chuyển đổi số toàn bộ quy trình đầu tư và xây dựng cơ chế phối hợp hiệu quả giữa các bộ, ngành. Nếu thực hiện tốt, đây sẽ là một bước tiến quan trọng giúp Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn hơn trong mắt các nhà đầu tư toàn cầu. Tác giả:、TS Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội. Ông được biết đến là chuyên gia về các vấn đề khoa học chính trị; tham gia Nhóm tư vấn của Thủ tướng Chính phủ nhiệm kỳ 2011-2016. Chuyên mục TÂM ĐIỂM mong nhận được ý kiến của bạn đọc về nội dung bài viết. Hãy vào phần Bình luận và chia sẻ suy nghĩ của mình. Xin cảm ơn!
Nguyễn Sĩ Dũng
